Techniki wytwarzania dywanów część 1: dywany tkane ręcznie

Dywan jest dziś jednym z podstawowych elementów przeciętnego gospodarstwa domowego. Jego historia sięga czasów sprzed naszej ery. Pierwsze dywany wytwarzane przez ludzi datuje się na okres pomiędzy trzecim a drugim tysiącleciem przed nasza erą. Tradycyjnym miejscem wytwarzania dywanów techniką ręczną jest Azja. Chyba każdy słyszał przecież o dywanie Perskim, prawda? Turcja, Persja, Indie czy Chiny należą do krajów, w których ta tradycja jest najstarsza. Dywany tkane ręcznie są produktami bardzo wysokiej jakości, których produkcja jest czasochłonna. Co za tym idzie, cena tych produktów jest dużo wyższa niż dywanów wytwarzanych maszynowo. Warto pamiętać, iż dywany stosunkowo łatwo ulegają zabrudzeniom, dlatego  zabiegi pielęgnacyjne, którym poddawane są dywany, takie jak odkurzanie, trzepanie czy pranie dywanu są czynnościami, które należy regularnie stosować, aby utrzymać każdy dywan w wysokiej formie.

Do wytwarzania dywanów metodą ręczną używa się włókien naturalnych, takich jak wełna czy jedwab. Istnieją 3 podstawowe elementy łączące ręcznie tkane dywany. Tymi elementami są splot, węzeł oraz barwniki. Poniżej pokrótce omówimy każdy z nich z osobna.

Foto: Dywan tkany ręcznie

Splot
Krótki kawałek przędzy wiązany jest wokół dwóch sąsiednich nici osnowy, tworząc węzeł na powierzchni dywanu. Po każdym wierszu węzłów jest utworzona jedna lub więcej nici wątku, które przepuszcza się przez pasma osnowy. Tak więc dywan jest tkaniną powstającą przez poziome i pionowe przeplatanie nici. Proces tkania rozpoczyna się w dolnej części krosna i biegnie w górę, dodając kolejne poziome rzędy węzłów i wątków. Każdy węzeł jest wiązany ręcznie. Jedną z technik jest tak zwany płaski splot. Jest to technika tkania dywanu, w której nie stosuje się węzłów. Włókna osnowy są przeplatane włóknami wątku tworząc piękne, wzorzyste i płaskie powierzchnie. Aktualnie stosuje się metodę igłową, będącą zdecydowanie najszybszą w ręcznym tkaniu dywanów, choć nie jest to metoda tradycyjna, gdyż wykorzystuje zdobycze techniki do przeplatania osnowy i wątku. Jest to metoda powszechnie stosowana do wyrobu na przykład wielu popularnych typów dywanów.

Węzeł
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje węzłów. Chodzi tutaj o węzeł asymetryczny, zwany też perskim, oraz węzeł symetryczny, turecki. W celu wytworzenia węzła asymetrycznego, przędza owijana jest wokół jednej nici osnowy, a następnie przechodzi przez sąsiednią nić i wraca na powierzchnię tkanego dywanu do powierzchni. W przypadku tego typu węzła tworzony splot jest drobniejszy. Aby utworzyć węzeł symetryczny przędza przeplatana jest pomiędzy dwoma sąsiadującymi ze sobą niciani osnowy. Każdy jej koniec owijany jest wokół wątka i wyprowadzany na powierzchnię dywanu pomiędzy dwoma osnowami, tworząc piękne, dekoracyjne wzory.

Barwinki
Tradycyjnie barwinki używane do dywanów wykonywanych metodą ręczną są barwinkami naturalnymi. Oczywiście wraz z rozwojem przemysłu chemicznego i wzrostem zapotrzebowania na dywany, pojawiły się również barwniki syntetyczne. Barwniki naturalne, jako jedyne, były używane aż do końca XIX wieku. Uzyskuje się je z roślin, substancji zwierzęcych i minerałów. Przykładami mogą tu być korzenie roślin, kurkuma, groch, cebula, rabarbar, szafran, dąb, herbata czy orzech. Barwniki zwierzęce to na przykład wydzieliny pewnych gatunków owadów a mineralne to wapień, mangan, rtęć czy tlenek ołowiu. Wraz z rosnącym popytem na dywany, barwinki naturalne zastępowane były syntetycznymi, jak anilina czy smoła węglowa. Barwniki syntetyczne są tańsze i łatwiej je uzyskać, jednak nie są tak trwałe i nie dają tak spektakularnego efektu jak naturalne. Nie należy się tez obawiać, że barwniki naturalne wyblakną podczas czyszczenia dywanu. Fachowe przeprowadzone czyszczenie dywanu nie wpłynie  niekorzystnie na intensywność barw zastosowanych w jego produkcji. Dlatego najlepiej jest powierzyć to zadanie fachowcom, którzy dopilnują aby nasz dywan wrócił na swoje miejsce w doskonałej formie z zachowaniem oryginalnej palety barw.

Pielęgnacja dywanów wykonanych ręcznie
Dywany wykonane technika ręczną są niemal dziełami sztuki. Nie zapominajmy jednak, że dywan służy do tego, aby po nim chodzić. Tak więc plamy na dywanie czy zabrudzenia są nie do uniknięcia. Oczywiście o każdy dywan należy regularnie dbać. Czyszczenie dywanu, trzepanie dywanu, pranie dywanu czy usuwanie plam są czynnościami, którym należy poddawać każdy, nawet najdroższy dywan. Dywany wykonane ręcznie są produktami bardzo trwałymi, więc nie należy obawiać się ich czyszczenia. Regularne odkurzanie i  trzepanie, bieżące usuwanie plam czy nawet coroczne pranie są czynnościami, których nie powinno się zaniechać. Oczywiście jeżeli nie mamy odpowiednich środków i maszyny nadającej się do prania, czy fachowego wypłukiwania brudu, kurzu i osadów lub też obawiamy się wyczyścić czy wyprać nasz dywan samemu, zawsze możemy zlecić tę czynność profesjonalnej firmie zajmującej się kompleksowym czyszczeniem dywanów i wykładzin. Mamy wówczas pewność, że plamy zostaną usunięte fachowo i bezpiecznie, a dywan odzyska swoją świeżość.

Zobacz również:
Techniki wytwarzania dywanów część 2: dywany tkane maszynowo